YILMAZLIK / PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK / KENDİNİ TOPARLAMA GÜCÜ

Hayatımızda pek çok olumsuz olayla karşılaşabiliyoruz. Bunların birçoğunun önlenemeyeceği muhakkak. Beklenmedik sorunlar hepimizin kapısını çalabiliyor zaman zaman. Tecrübelerimizin büyük kısmını yaşadığımız zorluklar sonucunda ediniyoruz. Hayatımızı alt üst eden bazı olaylar, vereceğimiz tepkiler doğrultusunda öğrenme ve gelişim fırsatına dönüşme potansiyeline de sahip. Tabi bunları en az hasarla atlatma yollarını ve gücünü bulabilmişsek.

Kimileri hayatının başlangıç yıllarında karşılaşıyor zorluklarla. Çocuklukta yaşanan sağlık problemleri, maddi sıkıntılar, anne-babadan ayrı kalma, okulda başarısızlık ve aile içinde yaşanan kayıplar hayatımızı etkileyen izler bırakabiliyor. Fakat yaşadıkları olumsuzluklara rağmen bazı çocuklar güçlü, mutlu ve üretebilen insanlar olmayı başarabiliyorlar. Benzer şekilde çok sayıda sorunla karşılaşan yetişkinlerin de bir kısmının zorlukları aşmada daha güçlü olduklarını ve hayat mücadelelerini yılmadan sürdürebildiklerini gözlemliyoruz.

Bu durum için; yılmazlık, psikolojik sağlamlık ya da kendini toparlama gücü ifadeleri kullanılıyor. Yeni bir araştırma alanı olan bu konuda bilim insanları şu soruların peşinde:

Kimler, hangi özellikleri taşıyan insanlar kendini toparlama gücüne sahip? Çocuklarımızın psikolojik sağlamlığını artırabilir miyiz? Yılmazlık öğretilebilir mi?

Yapılan araştırmaların sonuçlarına göre;

Yılmazlık tek bir kişilik özelliği değil, bireyin yaşamındaki bir çok farklı kaynağı ve faktörü kapsıyor.
Kendini toparlama gücü yüksek bireyler; zeki, özsaygıları olan, içten denetimli, sorun çözmede becerikli, iyimser, mizah anlayışları yüksek, kolay iletişim kurabilen, sosyal desteklere, rol modellere sahip olan ve dini inançları güçlü kişiler.
Her ne kadar genetik faktörler ve içinde bulunduğumuz koşullar psikolojik sağlamlık düzeyini etkilese de yılmazlık geliştirilebilen bir özellik.

Öyleyse kendimiz ve çocuklarımız için yapabileceklerimiz var demektir. Hatta yılmazlık düzeyine etki eden kişisel özelliklerin gelişimini desteklemek çocuklarımızın hayatına yapabileceğimiz önemli katkılardan biri olabilir. Psikolojik sağlamlığı etkileyen; iletişim kurma, sorun çözme, olaylara olumlu bakış açısı geliştirme, kendini yeterli hissetme, sosyal uyum sağlama, ideallere sahip olma gibi özellikler ailelerin bilinçli yaklaşımlarıyla geliştirilebilir.

Beyin gelişimini destekleme,

Aile ve arkadaşlarla yakın bağlar kurması için teşvik,

Pozitif duyguları daha çok tecrübe edebileceği, eleştiri düzeyi düşük sıcak bir iletişim,

Rol model olabilecek insanları tanıtma,

Geleceğe ilişkin olumlu, ulaşılabilir hedefler belirleme ve bir yaşam amaçlarının olması için yol göstericilik,

Değiştiremeyecekleri şeyleri kabullenme, sahip olduklarının farkında olma ve şükür duygularını geliştirme,

Bir alanda yetenekli, “iyi” olma, özel ilgi ve hobi geliştirme fırsatı sunma,

Çabalarını görme ve takdir etme,

Empati ve yardımseverlik becerilerini harekete geçirme,

Anne babaların bu konuda yapabileceklerine örnek olarak verilebilir.

HİKAYE (alıntıdır)

Bir baba ve kızı dertleşiyormuş. Kız babasına çok sıkıntı çektiğinden sorunlarla baş edemediğinden bahsetmiş. Ünlü bir aşçı olan baba kızını mutfağa götürmüş. Ocağa üç tane eşit büyüklükte kap ve üçüne de eşit miktarda su koymuş. Birinci kaba bir havuç, ikincisine bir yumurta diğerine de kahve çekirdeği koymuş üçünü de 20 dakika pişirmiş. Daha sonra haşlanmış havucu alıp bir tabağa koymuş, pişmiş yumurtayı da ikinci tabağa. Kahveyi de fincana doldurduktan sonra kızına dönerek,

-Kızım söyle bakalım ne görüyorsun demiş. Kızı:

-Kahve, havuç ve yumurta. Bunları bana niçin gösteriyorsun? demiş.

Babası:

-Gördüklerinin hepsi aynı sıcaklıkta, aynı ısıda pişti. Havuç ilk başta sertti, güçlüydü ama kaynatılınca yumuşadı, güçsüzleşti. Yumurta çok kırılgandı ama kaynatılınca içi sertleşti hatta katılaştı. Çekirdekler de sertti fakat kaynatılınca ne oldu? Suyu eşsiz tatta bir kahveye çevirdi. Şimdi söyle bakalım kızım sen hangisisin? Yaşadığın zorluklar karşısında havuç gibi yumuşayıp ezilecek misin? Yumurta gibi kalbini mi katılaştıracaksın? Yoksa kahve çekirdekleri gibi başına gelen her olayın seni olgunlaştırmasına ve hayatına ayrı bir tat katmasına izin mi vereceksin?